Blog

Flutter ile tek kod ve tüm platformlar

Flutter, Google tarafından geliştirilen, iOS, Android, Web ve Desktop için yüksek performanslı, tüketicinin beklentilerini karşılayan uygulamalar oluşturmayı hedefleyen bir mobil uygulama frameworkü olarak bilinir. Ancak Flutter’ın avantajları sadece bunlarla sınırlı değil. İşte Flutter’ı benzersiz kılan birkaç özellik:

1. Tek Kod Tabanı

Flutter, geliştiricilere iOS, Android, Web ve Desktop için uygulamaları tek bir kod tabanıyla yazma olanağı sunar. Bu, geliştirme sürecini hızlandırır ve işleri kolaylaştırır. Maliyetden tasarruf imkanı sağlar. 4 platforma da geliştirme yapacaksanız tek bir developer ile de işlerinizi yapmanız mümkün hale gelir.

Örnek bir “Merhaba Dünya” uygulaması:

import 'package:flutter/material.dart';
void main() {
runApp(MyApp());
}
class MyApp extends StatelessWidget {
@override
Widget build(BuildContext context) {
return MaterialApp(
title: 'Merhaba Dünya',
home: Scaffold(
appBar: AppBar(
title: Text('Merhaba Dünya'),
),
body: Center(
child: Text('Merhaba Dünya!'),
),
),
);
}
}

2. Hot Reload

Flutter’ın “hot reload” özelliği, geliştiricilerin yapılan değişiklikleri anında görmesini sağlar. Bu, hataların hızlıca bulunmasını ve düzeltilmesini sağlar ve geliştirme sürecini önemli ölçüde hızlandırır.

class MyApp extends StatelessWidget {
@override
Widget build(BuildContext context) {
return MaterialApp(
title: 'Hot Reload Örneği',
home: MyHomePage(),
);
}
}
class MyHomePage extends StatelessWidget {
@override
Widget build(BuildContext context) {
return Scaffold(
appBar: AppBar(
title: Text("Hot Reload Örneği"),
),
body: Center(
child: Text("Değişiklikleri anında görün!"),
),
);
}
}

Bu kodu çalıştırın ve "Değişiklikleri anında görün!" metnini değiştirin. Hot Reload özelliği sayesinde uygulamanın durumunu kaybetmeden değişikliği hemen görebilirsiniz.

3. Performans

Flutter, Dart dilinde yazılmıştır ve Dart, Just-In-Time ve Ahead-Of-Time derleme yeteneklerine sahiptir. Bu özellikler, uygulamanın başlangıç süresini hızlandırır ve performansını iyileştirir.

4. Zengin Widget Kütüphanesi

Flutter, kullanıcıların modern ve çekici bir arayüz oluşturmasını sağlayan bir dizi widget sunar. Bu widget’lar hızlı ve kolay bir şekilde uygulamaya entegre edilebilir.

class MyApp extends StatelessWidget {
@override
Widget build(BuildContext context) {
return MaterialApp(
title: 'Zengin Widgetler',
home: Scaffold(
appBar: AppBar(
title: Text('Zengin Widgetler'),
),
body: Center(
child: RaisedButton(
onPressed: () {},
child: Text('Bir Buton Widgeti'),
),
),
),
);
}
}

Bu kod parçası, basit bir buton widget’ini kullanarak kullanıcıya etkileşimli bir öğe sunar.

Flutter, bu gibi özellikleri sayesinde uygulama geliştirmede yeni bir çağ açmaktadır. Tek kod tabanı, hot reload, yüksek performans ve zengin widget kütüphanesi gibi özellikler, geliştiricilere daha hızlı ve daha etkili uygulamalar oluşturma imkanı sağlar. Üstelik bunu tüm platformlara export yapabilme özelliği ile birleştirerek bize zaman kazandırır. Sadece zaman değil ayrıca tek kod sayesinde ortak bir kalite yakalanmış olur. Tekrar eden kodlar azalır. Tabi ki tek kod ortamında kodunuz yine kaliteli olmak zorunda. Yazdığını flutter uygulamasını kötü yazarsanız sonuç tüm platformlarda kötü olacaktır. Bu yüzden işe başlamadan önce iyi araştırmak, örnekleri incelemek ve gerekirse eğitim almak önemlidir. Bir de şuna deyinmeden geçmemek lazım. Flutter bir client geliştirme aracı. Yani siz kapsamlı bir iş yapıyorsanız sağlam bir backend e de ihtiyaç duyacaksınız. Bunun için ayrı bir detaylı backend makalesi yazacağım.

Flutter’ın son gelişmelerini takip etmek ve tüm bu eşsiz özelliklerini keşfetmek için https://flutter.dev sitesini ziyaret edebilirsiniz. Nasıl kurulur, kullanılır ve son stabil sürümleri nelerdir https://docs.flutter.dev adresinde mevcut. Her stabil sürüm upgrade i ile çok daha iyi hale gelen flutter ı siz de öğrenebilir ve projelerinizde kullanabilirsiniz.


Flutter ile herşey daha kolay!

Herkese merhaba,

Uzun zamandır bir yazı paylaşmadığımı farkederek genel olarak bir paylaşım yapmak istedim.

Biliyorsunuz eskiden yaptığım paylaşımlarda ios da swift , android de ise java ve kotlin kullanarak native mobil uygulama geliştirme yaptığımızdan ve flutter a geçtiğimizden bahsetmiştim.

Bu serüven devam ediyor ve yeni yapılan uygulamaları flutter da yapıyoruz. Ancak eskiden gelen bazı uygulamalar hala native swift ve java,kotlin de devam ediyor. Büyük uygulamaları flutter a geçirmek kolay değil tabiki ancak sıfırdan yazılan uygulamalarda flutter ın kolaylıklarını çok aramaya başladık.

Son 3 senedir flutter ile uğraştığımızı düşünürsek oldukça deneyimimiz oldu bu konuda. İlk başlarda eski yönteme göre alışması zor olsada bir kere alıştığınızda artık herşey daha hızlı ve kolay oluyor. Hele birde hazırladığınız bir çatı var ise bu iş artık her projede daha kolay hala geliyor.

Flutter ve Getx kütühanesi de bu işi beraber daha da hızlandırıyor.

Sizler için flutter getx örneği hazırladım. Bu örnekde flutter ı çalıştırmayı ve biraz ön bilgisi olanların anlayabileceği sade bir yapı mevcut. İçerisinde bir başlangıç seti mevcut. Nasıl bir çatı kurmalıyız? Hangi kütüphaneleri kullanmalıyız hepsi mevcut.

https://github.com/balabanferhat/FlutterGetXWithNavigation

Ayrıca sayfamdaki diğer flutter örneklerini de inceleyebilirsiniz.

https://github.com/balabanferhat


Flutter 2.0’a geçiyoruz…


Herkese merhaba,

Bu sene mart ayının başında Flutter için major bir versiyon yayınlandı. Takip edenler hemen görmüştür ama etmeyenler için bu ne anlama geliyor biraz bahsedelim.

Google, Flutter ile hedeflediği tüm cihazlarda çalışabilme özelliğini ve arkada çalışan dart dilini sürekli geliştiriyor.  Android ve ios cihazlarda çalışan native uygulama çıktısı üreten bu altyapıyı uzun zamandır deniyoruz ve store a çıkan başarılı uygulamalar oldu. Performansından oldukça memnun kaldık. Bir native mobil uygulama geliştiricisi olarak yani uzun yıllar ios da objective-c ve swiftt dilinde , android de ise java ve kotlin de kod geliştiren biri olarak, memnun kalmamız bence çok şey ifade ediyor. Flutter ı kullandıkça pratikliğe alışıyorsunuz ve her platform için ayrı kod geliştirme işine geri dönmek istemiyorsunuz. Ortama ısındıkça çıkabilecek hataları daha kolay öngörüyor ve gideriyorsunuz. 

Flutter 2.0 da , iOS, Android, Windows, macOS, ve Linux; ve bunun yanında Chrome, Firefox, Safari, ve Edge de çalışan web deneyimi bizlere sunuluyor. Flutter ayrıca araç içi yazılımlarda, TV lerde, ve akıllı ev cihazlarında da kullanılabiliyor. 

Şimdi büyük sayılabilecek bir çalışan projeyi flutter 1.22.6 dan flutter 2.0 a geçirmeye çalışacağız.

Flutter kullananlar projenin kullandığı kütüphaneleri görünce büyüklüğünü tahmin edebilir.

dependencies:

 flutter:

   sdk: flutter

 flutter_localizations:

   sdk: flutter

 # The following adds the Cupertino Icons font to your application.

 # Use with the CupertinoIcons class for iOS style icons.

 cupertino_icons: ^1.0.0

 curved_navigation_bar: ^0.3.3

 google_fonts: ^1.1.0

 flutter_svg: ^0.19.1

 url_launcher: ^5.5.3

 get: ^3.25.4

 pull_to_refresh: ^1.6.2

 scroll_to_index: ^1.0.6

 http: ^0.12.2

 hive: ^1.4.4+1

 video_player: ^1.0.1

 get_storage: ^1.4.0

 auto_size_text:

 flutter_rating_bar:

 html_unescape: 1.0.1+3

 quiver: ^2.1.3

 image_picker: ^0.6.7+12

 dio: ^3.0.10

 progress_indicators: ^0.1.5

 random_string: ^2.1.0

 scrollable_positioned_list:

 flutter_keyboard_visibility: ^3.2.2

 credit_card: 0.1.6

 visibility_detector: ^0.1.5

 flutter_typeahead:

 flag: ^3.0.5

 syncfusion_flutter_charts: ^18.3.42

 charts_flutter: ^0.9.0

 hive_flutter: ^0.3.1

 #connectivity: ^0.4.9+3 ########### not used anymore , done in restconnecttor- Ferhat

 syncfusion_flutter_datepicker: ^18.3.51-beta

 syncfusion_localizations: ^18.3.44

 syncfusion_flutter_sliders: ^18.3.44-beta

 intl: ^0.16.1

 webview_flutter: ^1.0.5

 rflutter_alert: ^1.1.0

 flutter_datetime_picker: ^1.4.0

 image_cropper: ^1.3.1

 simple_tooltip: ^0.1.16

 dio_http_cache: ^0.2.11

 cached_network_image: ^2.3.3

 flutter_staggered_grid_view: “^0.3.2”

 readmore: ^1.0.1

 camera: ^0.5.8+17

 filesize: ^1.0.4

 video_compress: ^2.1.1

 timer_count_down: ^1.0.4+1

 syncfusion_flutter_gauges: ^18.4.31

 modal_progress_hud: ^0.1.3

 modal_bottom_sheet: ^1.0.0+1

 flutter_html: ^1.2.0

 agora_rtc_engine: ^3.1.3

 agora_rtm: ^0.9.11

 random_color: ^1.0.5

 font_awesome_flutter: 8.8.1

 #wakelock: ^0.2.0+1

 #yoyo_player: ^0.1.0 #video player içindeki eski

 video_thumbnail: ^0.2.5+1

 share: ^0.6.5+4

 permission_handler: ^5.0.1

 flutter_facebook_auth: ^2.0.1

 google_sign_in: 4.5.1

 in_app_purchase: ^0.3.5+1

 apple_sign_in: ^0.1.0

 flutter_auth_buttons: ^0.6.0

 device_info: ^0.4.1+4

 crypto: ^2.1.5

 flutter_cache_manager: ^1.4.2

 package_info: ^0.4.3+4

 swipedetector: ^1.2.0

 onesignal_flutter: ^2.0.0

 flutter_inappwebview: ^4.0.0+4

dev_dependencies:

 flutter_test:

   sdk: flutter

 flutter_launcher_icons: “^0.8.0”

flutter channel stable

ile stable channel a geçebillirsiniz değilseniz.  Flutter 2.0 dev branch den stable a aktarıldı. 

flutter upgrade

komutu ile stable channel da iken upgrade başlatarak işlemin bitmesini bekliyoruz.

Upgrade tamamlanınca bize şu şekilde rapor veriyor

Flutter 2.0.4 • channel stable • https://github.com/flutter/flutter.git

Framework • revision b1395592de (5 days ago) • 2021-04-01 14:25:01 -0700

Engine • revision 2dce47073a

Tools • Dart 2.12.2

Running flutter doctor…

Doctor summary (to see all details, run flutter doctor -v):

[✓] Flutter (Channel stable, 2.0.4, on Mac OS X 10.15.7 19H2 darwin-x64, locale en-TR)

[✓] Android toolchain – develop for Android devices (Android SDK version 30.0.2)

[✓] Xcode – develop for iOS and macOS

[✓] Chrome – develop for the web

[✓] Android Studio (version 4.1)

[✓] VS Code (version 1.55.0)

[✓] Connected device (2 available)

Şu  ana kadar herşey yolunda gibi ama ufak projelerde geçerken bazı paketlerin uyumsuz olduğunu görüp yerine başka paketler bulmak zorunda kaldığımızdan bu projede başımıza gelebilecekleri azçok tahmin edebiliyorum.

Paketleri otomatik upgrade yapabilirmiyiz deniyoruz.

flutter pub upgrade

Resolving dependencies…

Because abc_app depends on flutter_localizations any from sdk which depends on intl 0.17.0, intl 0.17.0 is required.

So, because abc_app depends on intl ^0.16.1, version solving failed.

pub finished with exit code 1

Tabiki işe yaramadı. Otomatik geçişler genelde işe yaramazlar ve uğraşmak zorunda kalırsınız.

Projede internilization kütüphanesi intl 0.16.1 i kulllanıyormuş ilk patlayan yer burası oldu.

intl: ^0.16.1

0.17.0 en azından olmalı diyor. Değiştirip kaydediyoruz. 

Sonra tekrar pub upgrade yapınca hatamız değişiyor.

Because abc_app depends on charts_flutter ^0.9.0 which depends on intl >=0.15.2 <0.17.0, intl >=0.15.2 <0.17.0 is required.

So, because abc_app depends on intl ^0.17.0, version solving failed.

Burada bize charts_flutter 0.17.0 ı beğenmedi daha düşük kullanmamız gerektiğini söylüyor. Tabiki öncekine dönmeyeceğiz burada charts_fluttter son versiyonu neymiş ona bakacağız.

Biz

charts_flutter: ^0.9.0

kullanıyorduk. 0.10.0 çıkmış ona geçirip tekrar deniyoruz.

Ve bi anda pub upgrade bize bir rapor sunuyor.

Resolving dependencies…

> _fe_analyzer_shared 14.0.0 (was 12.0.0) (19.0.0 available)

> agora_rtc_engine 3.3.2 (was 3.2.1)

  agora_rtm 0.9.14

> analyzer 0.41.2 (was 0.40.6) (1.3.0 available)

  apple_sign_in 0.1.0

  archive 2.0.13 (3.1.2 available)

  args 1.6.0 (2.0.0 available)

> async 2.5.0 (was 2.5.0-nullsafety.1)

  auto_size_text 2.1.0

> boolean_selector 2.1.0 (was 2.1.0-nullsafety.1)

> build 1.6.2 (was 1.5.1) (2.0.0 available)

> build_config 0.4.7 (was 0.4.3)

  cached_network_image 2.3.3 (3.0.0 available)

  camera 0.5.8+17 (0.8.1 available)

> characters 1.1.0 (was 1.1.0-nullsafety.3)

> charcode 1.2.0 (was 1.2.0-nullsafety.1)

> charts_common 0.10.0 (was 0.9.0)

> charts_flutter 0.10.0 (was 0.9.0)

> checked_yaml 1.0.4 (was 1.0.2) (2.0.1 available)

  chewie 0.12.2 (1.0.0 available)

  chewie_audio 1.1.2 (1.2.0 available)

> cli_util 0.3.0 (was 0.2.0)

> clock 1.1.0 (was 1.1.0-nullsafety.1)

> collection 1.15.0 (was 1.15.0-nullsafety.3)

  convert 2.1.1 (3.0.0 available)

  credit_card 0.1.6 (0.1.8 available)

  crypto 2.1.5 (3.0.1 available)

> css_colors 1.1.0 (was 1.0.2)

  csslib 0.16.2 (0.17.0 available)

> cupertino_icons 1.0.2 (was 1.0.0)

> curved_navigation_bar 0.3.7 (was 0.3.4)

> dart_style 1.3.12 (was 1.3.10) (2.0.0 available)

  device_info 0.4.2+10 (2.0.0 available)

  device_info_platform_interface 1.0.1 (2.0.1 available)

  dio 3.0.10 (4.0.0 available)

  dio_http_cache 0.2.11

> fake_async 1.2.0 (was 1.2.0-nullsafety.1)

> ffi 1.0.0 (was 0.1.3)

> file 6.1.0 (was 5.2.1)

  filesize 1.0.4

> flag 3.2.2 (was 3.1.0)

  flutter 0.0.0 from sdk flutter

  flutter_auth_buttons 0.6.0 (discontinued)

  flutter_blurhash 0.5.0 (0.6.0 available)

  flutter_cache_manager 1.4.2 (3.0.1 available)

> flutter_datetime_picker 1.5.0 (was 1.4.0)

> flutter_facebook_auth 2.0.2+1 (was 2.0.1) (3.3.2 available)

  flutter_facebook_auth_platform_interface 1.0.1 (2.4.0 available)

  flutter_facebook_auth_web 1.0.6 (2.4.1 available)

  flutter_html 1.2.0 (1.3.0 available)

  flutter_inappwebview 4.0.0+4 (5.3.1+1 available)

> flutter_keyboard_visibility 3.3.0 (was 3.2.2) (5.0.0 available)

  flutter_launcher_icons 0.8.1 (0.9.0 available)

  flutter_layout_grid 0.10.5 (1.0.1 available)

  flutter_localizations 0.0.0 from sdk flutter

  flutter_plugin_android_lifecycle 1.0.11 (2.0.1 available)

> flutter_rating_bar 4.0.0 (was 3.0.1+1)

> flutter_staggered_grid_view 0.3.4 (was 0.3.2)

> flutter_svg 0.19.3 (was 0.19.1)

  flutter_test 0.0.0 from sdk flutter

  flutter_typeahead 1.8.8 (3.1.1 available)

  flutter_web_plugins 0.0.0 from sdk flutter

  font_awesome_flutter 8.8.1 (9.0.0 available)

> get 3.26.0 (was 3.25.4) (4.1.3 available)

  get_storage 1.4.0 (2.0.2 available)

> glob 2.0.1 (was 1.2.0)

> google_fonts 1.1.2 (was 1.1.0) (2.0.0 available)

  google_sign_in 4.5.1 (5.0.1 available)

  google_sign_in_platform_interface 1.1.2 (2.0.1 available)

  google_sign_in_web 0.9.2 (0.10.0 available)

  hive 1.4.4+1 (2.0.2 available)

  hive_flutter 0.3.1 (1.0.0 available)

> html 0.14.0+4 (was 0.14.0+3) (0.15.0 available)

  html_unescape 1.0.1+3 (2.0.0 available)

  http 0.12.2 (0.13.1 available)

  http_parser 3.1.4 (4.0.0 available)

  image 2.1.19 (3.0.2 available)

> image_cropper 1.4.0 (was 1.3.1)

> image_picker 0.6.7+22 (was 0.6.7+12) (0.7.4 available)

> image_picker_platform_interface 1.1.6 (was 1.1.1) (2.0.1 available)

  import_js_library 1.0.2

  in_app_purchase 0.3.5+1 (0.5.1+2 available)

> intl 0.17.0 (was 0.16.1)

> js 0.6.3 (was 0.6.2)

  json_annotation 3.1.1 (4.0.1 available)

> json_serializable 3.5.1 (was 3.5.0) (4.1.0 available)

> logging 1.0.1 (was 0.11.4)

> matcher 0.12.10 (was 0.12.10-nullsafety.1)

> meta 1.3.0 (was 1.3.0-nullsafety.3)

  mime 0.9.7 (1.0.0 available)

  modal_bottom_sheet 1.0.0+1 (2.0.0 available)

  modal_progress_hud 0.1.3

  octo_image 0.3.0 (1.0.0+1 available)

  onesignal_flutter 2.6.3

  package_config 1.9.3 (2.0.0 available)

  package_info 0.4.3+4 (2.0.0 available)

> path 1.8.0 (was 1.8.0-nullsafety.1)

  path_drawing 0.4.1+1

  path_parsing 0.1.4

> path_provider 1.6.28 (was 1.6.27) (2.0.1 available)

  path_provider_linux 0.0.1+2 (2.0.0 available)

> path_provider_macos 0.0.4+8 (was 0.0.4+4) (2.0.0 available)

> path_provider_platform_interface 1.0.4 (was 1.0.3) (2.0.1 available)

> path_provider_windows 0.0.5 (was 0.0.4+3) (2.0.0 available)

> pedantic 1.11.0 (was 1.9.0)

  permission_handler 5.1.0+2 (6.1.1 available)

  permission_handler_platform_interface 2.0.2 (3.1.1 available)

> petitparser 3.1.0 (was 3.0.4) (4.1.0 available)

> platform 3.0.0 (was 2.2.1)

> plugin_platform_interface 1.0.3 (was 1.0.2) (2.0.0 available)

> process 4.2.1 (was 3.0.13)

  progress_indicators 0.1.5

> pub_semver 2.0.0 (was 1.4.4)

> pubspec_parse 0.1.8 (was 0.1.5) (1.0.0 available)

> pull_to_refresh 1.6.4 (was 1.6.2)

> quiver 2.1.5 (was 2.1.3) (3.0.1 available)

  random_color 1.0.5

  random_string 2.1.0

  readmore 1.0.1 (2.0.0 available)

  rflutter_alert 1.1.0 (2.0.2 available)

  rxdart 0.24.1 (0.26.0 available)

  scroll_to_index 1.0.6 (2.0.0 available)

> scrollable_positioned_list 0.1.10 (was 0.1.8)

  share 0.6.5+4 (2.0.1 available)

  simple_tooltip 0.1.16

  sky_engine 0.0.99 from sdk flutter

> source_gen 0.9.10+3 (was 0.9.8) (1.0.0 available)

> source_span 1.8.0 (was 1.8.0-nullsafety.2) (1.8.1 available)

> sqflite 1.3.2+4 (was 1.3.2+1) (2.0.0+3 available)

> sqflite_common 1.0.3+3 (was 1.0.2+1) (2.0.0+2 available)

> stack_trace 1.10.0 (was 1.10.0-nullsafety.1)

> stream_channel 2.1.0 (was 2.1.0-nullsafety.1)

> string_scanner 1.1.0 (was 1.1.0-nullsafety.1)

  swipedetector 1.2.0

> syncfusion_flutter_charts 18.4.49 (was 18.3.42) (19.1.55+1 available)

> syncfusion_flutter_core 18.4.49 (was 18.4.31) (19.1.55 available)

> syncfusion_flutter_datepicker 18.4.49-beta (was 18.3.51-beta) (19.1.55-beta available)

> syncfusion_flutter_gauges 18.4.49 (was 18.4.31) (19.1.55 available)

> syncfusion_flutter_sliders 18.4.49-beta (was 18.3.44-beta) (19.1.55-beta available)

> syncfusion_localizations 18.4.49 (was 18.3.44) (19.1.55 available)

  synchronized 2.2.0+2 (3.0.0 available)

> term_glyph 1.2.0 (was 1.2.0-nullsafety.1)

> test_api 0.2.19 (was 0.2.19-nullsafety.2) (0.3.0 available)

  timer_count_down 1.0.4+1 (2.0.0 available)

> typed_data 1.3.0 (was 1.3.0-nullsafety.3)

> url_launcher 5.7.10 (was 5.6.0) (6.0.3 available)

> url_launcher_linux 0.0.1+4 (was 0.0.1+1) (2.0.0 available)

> url_launcher_macos 0.0.1+9 (was 0.0.1+8) (2.0.0 available)

> url_launcher_platform_interface 1.0.9 (was 1.0.8) (2.0.2 available)

> url_launcher_web 0.1.5+3 (was 0.1.3+2) (2.0.0 available)

> url_launcher_windows 0.0.1+3 (was 0.0.1+1) (2.0.0 available)

  uuid 2.2.2 (3.0.3 available)

> vector_math 2.1.0 (was 2.1.0-nullsafety.3)

  video_compress 2.1.1 (3.0.0 available)

  video_player 1.0.1 (2.1.1 available)

  video_player_platform_interface 2.2.0 (4.1.0 available)

> video_player_web 0.1.4+1 (was 0.1.4) (2.0.0 available)

  video_thumbnail 0.2.5+1 (0.3.3 available)

  visibility_detector 0.1.5 (0.2.0 available)

  wakelock 0.2.1+1 (0.5.0+2 available)

  wakelock_platform_interface 0.1.0+1 (0.2.0 available)

  wakelock_web 0.1.0+3 (0.2.0 available)

> watcher 1.0.0 (was 0.9.7+15)

> webview_flutter 1.0.7 (was 1.0.5) (2.0.3 available)

> win32 2.0.5 (was 1.7.3)

> xdg_directories 0.1.2 (was 0.1.0) (0.2.0 available)

  xml 4.5.1 (5.1.0 available)

  yaml 2.2.1 (3.1.0 available)

These packages are no longer being depended on:

– node_interop 1.2.1

– node_io 1.2.0

– platform_detect 1.4.0

Downloading image_cropper 1.4.0…

Downloading flutter_facebook_auth 2.0.2+1…

Downloading get 3.26.0…

Downloading path_provider 1.6.28…

Downloading path_provider_windows 0.0.5…

Downloading win32 2.0.5…

Downloading scrollable_positioned_list 0.1.10…

Downloading logging 1.0.1…

Downloading glob 2.0.1…

Downloading agora_rtc_engine 3.3.2…

Downloading flutter_rating_bar 4.0.0…

Changed 88 dependencies!

104 packages have newer versions incompatible with dependency constraints.

Try `flutter pub outdated` for more information.

Bi an bunları görünce otomatik download etti ve son güncel paketlere geçecek sanıyorsunuz ama pubspec.yaml da herhangi bir değişiklik yapmadı. 

Bu durumda önerdiği üzere flutter pub outdated ile bakıyoruz paketlerin son versiyonları nelermiş nelere geçebiliirz bize rapor çıkarttıyor olacak. Yani kısacası sen uğraş diyor 🙂

Showing outdated packages.

[*] indicates versions that are not the latest available.

Package Name                                    Current        Upgradable     Resolvable    Latest        

direct dependencies:                           

cached_network_image                            *2.3.3         *2.3.3         *2.5.1        3.0.0         

camera                                          *0.5.8+17      *0.5.8+17      *0.7.0+2      0.8.1         

credit_card                                     *0.1.6         *0.1.6         0.1.8         0.1.8         

crypto                                          *2.1.5         *2.1.5         *2.1.5        3.0.1         

device_info                                     *0.4.2+10      *0.4.2+10      2.0.0         2.0.0         

dio                                             *3.0.10        *3.0.10        *3.0.10       4.0.0         

flutter_auth_buttons                            *0.6.0         *0.6.0         0.10.0        0.10.0        

flutter_cache_manager                           *1.4.2         *1.4.2         *2.1.2        3.0.1         

flutter_facebook_auth                           *2.0.2+1       *2.0.2+1       *2.0.2+1      3.3.2         

flutter_html                                    *1.2.0         *1.2.0         *1.2.0        1.3.0         

flutter_inappwebview                            *4.0.0+4       *4.0.0+4       5.3.1+1       5.3.1+1       

flutter_keyboard_visibility                     *3.3.0         *3.3.0         *4.0.6        5.0.0         

flutter_typeahead                               *1.8.8         *1.8.8         *2.0.0        3.1.1         

font_awesome_flutter                            *8.8.1         *8.8.1         9.0.0         9.0.0         

get                                             *3.26.0        *3.26.0        *3.26.0       4.1.3         

get_storage                                     *1.4.0         *1.4.0         *1.4.0        2.0.2         

google_fonts                                    *1.1.2         *1.1.2         *1.1.2        2.0.0         

google_sign_in                                  *4.5.1         *4.5.1         *4.5.9        5.0.1         

hive                                            *1.4.4+1       *1.4.4+1       *1.4.4+1      2.0.2         

hive_flutter                                    *0.3.1         *0.3.1         *0.3.1        1.0.0         

html_unescape                                   *1.0.1+3       *1.0.1+3       2.0.0         2.0.0         

http                                            *0.12.2        *0.12.2        *0.12.2       0.13.1        

image_picker                                    *0.6.7+22      *0.6.7+22      *0.6.7+22     0.7.4         

in_app_purchase                                 *0.3.5+1       *0.3.5+1       *0.3.5+1      0.5.1+2       

modal_bottom_sheet                              *1.0.0+1       *1.0.0+1       2.0.0         2.0.0         

package_info                                    *0.4.3+4       *0.4.3+4       2.0.0         2.0.0         

permission_handler                              *5.1.0+2       *5.1.0+2       *5.1.0+2      6.1.1         

quiver                                          *2.1.5         *2.1.5         *2.1.5        3.0.1         

readmore                                        *1.0.1         *1.0.1         2.0.0         2.0.0         

rflutter_alert                                  *1.1.0         *1.1.0         2.0.2         2.0.2         

scroll_to_index                                 *1.0.6         *1.0.6         2.0.0         2.0.0         

share                                           *0.6.5+4       *0.6.5+4       2.0.1         2.0.1         

syncfusion_flutter_charts                       *18.4.49       *18.4.49       19.1.55+1     19.1.55+1     

syncfusion_flutter_datepicker                   *18.4.49-beta  *18.4.49-beta  19.1.55-beta  19.1.55-beta  

syncfusion_flutter_gauges                       *18.4.49       *18.4.49       19.1.55       19.1.55       

syncfusion_flutter_sliders                      *18.4.49-beta  *18.4.49-beta  19.1.55-beta  19.1.55-beta  

syncfusion_localizations                        *18.4.49       *18.4.49       19.1.55       19.1.55       

timer_count_down                                *1.0.4+1       *1.0.4+1       2.0.0         2.0.0         

url_launcher                                    *5.7.10        *5.7.10        6.0.3         6.0.3         

video_compress                                  *2.1.1         *2.1.1         3.0.0         3.0.0         

video_player                                    *1.0.1         *1.0.1         *1.0.1        2.1.1         

video_thumbnail                                 *0.2.5+1       *0.2.5+1       0.3.3         0.3.3         

visibility_detector                             *0.1.5         *0.1.5         0.2.0         0.2.0         

webview_flutter                                 *1.0.7         *1.0.7         *1.0.7        2.0.3  

37  dependencies are constrained to versions that are older than a resolvable version.

To update these dependencies, edit pubspec.yaml, or run `flutter pub upgrade –major-versions`.

Hala bir umut önerilere devam ediyor bizde zorluyoruz.

flutter pub upgrade –major-versions

Ile geçiş denemesi yapıyoruz. 

Changed 26 constraints in pubspec.yaml:

  url_launcher: ^5.5.3 -> ^6.0.3

  scroll_to_index: ^1.0.6 -> ^2.0.0

  html_unescape: 1.0.1+3 -> ^2.0.0

  flutter_keyboard_visibility: ^3.2.2 -> ^4.0.6

  credit_card: 0.1.6 -> ^0.1.8

  visibility_detector: ^0.1.5 -> ^0.2.0

  syncfusion_flutter_charts: ^18.3.42 -> ^19.1.55+1

  syncfusion_flutter_datepicker: ^18.3.51-beta -> ^19.1.55-beta

  syncfusion_localizations: ^18.3.44 -> ^19.1.55

  syncfusion_flutter_sliders: ^18.3.44-beta -> ^19.1.55-beta

  rflutter_alert: ^1.1.0 -> ^2.0.2

  readmore: ^1.0.1 -> ^2.0.0

  camera: ^0.5.8+17 -> ^0.7.0+2

  video_compress: ^2.1.1 -> ^3.0.0

  timer_count_down: ^1.0.4+1 -> ^2.0.0

  syncfusion_flutter_gauges: ^18.4.31 -> ^19.1.55

  modal_bottom_sheet: ^1.0.0+1 -> ^2.0.0

  font_awesome_flutter: 8.8.1 -> ^9.0.0

  video_thumbnail: ^0.2.5+1 -> ^0.3.3

  share: ^0.6.5+4 -> ^2.0.1

  google_sign_in: 4.5.1 -> ^4.5.9

  flutter_auth_buttons: ^0.6.0 -> ^0.10.0

  device_info: ^0.4.1+4 -> ^2.0.0

  flutter_cache_manager: ^1.4.2 -> ^2.1.2

  package_info: ^0.4.3+4 -> ^2.0.0

  flutter_inappwebview: ^4.0.0+4 -> ^5.3.1+1

Evet şimdi bazı güncellemeler yaptı pubspec de

Şimdi kodlara baktığımızda bazı yerlerde hatalar olduğunu görüyoruz. Sıra ile düzeltmeler yapmak gerekiyor kodda. Bu hataların bir kısmı Flutter 2.0 ile dart dili versiyonu da 2.12.2 ye geçmiş oldu. Bir kısmı ise yeni kütüphanelerde olan değişiklikler.

Başlamadan önce dart dili güncellendiği için VsCode kulllanıyorsanız ki öyle tahmin ediyorum. Bi kapatıp açmanızda fayda var.  Hem proje baştan yüklensin hem bi kendine gelsin 🙂  Açıkcası kapatıp açınca farklı hatalar çıktığını veya hataların düzeldiğini gördüm çoğu kez.

Örneğin inappwebview ile ilgili çizilli olan yerler hatalı diyor.

child: InAppWebView(

         initialUrlRequest: URLRequest(url: Uri.parse(webViewController.url)),

         onWebViewCreated: (InAppWebViewController controller) {

           _webViewController = controller;

         },

         onProgressChanged: (InAppWebViewController controller, int progress) {

           //log(“progress : ” + progress.toString());

           webViewController.progress.value = progress / 100;

         },

         onReceivedServerTrustAuthRequest: (InAppWebViewController controller,

             URLAuthenticationChallenge challenge) async {

           return ServerTrustAuthResponse(

               action: ServerTrustAuthResponseAction.PROCEED);

         },

       ),

Bizde bu noktada araştırma ve düzeltmelere başlıyoruz.

Burada yeni kütüphanede kulllanılan özellikleri bulmak için widget ismine tıklayıp içine girip bakmak gerekiyor.

Mesela initialUrl artık initialUrlRequest olmuş. Bunun gibi tek tek bakıp düzeltmeniz gerekiyor.

Üstelik tipi String den URLRequest e dönmüş.

initialUrlRequest: URLRequest(url:  webViewController.url)),

Şeklinde güncelliyoruz.

Kütüphanenin son halinin pub.dev deki example larına tekrar bakmanız gerekebilir bu değişiklikleri yaparken.

Düzeltme snrrası kod bu hale geliyor.

InAppWebView(

         initialUrlRequest: URLRequest(url: webViewController.url),

         onWebViewCreated: (InAppWebViewController controller) {

           _webViewController = controller;

         },

         onProgressChanged: (InAppWebViewController controller, int progress) {

           //log(“progress : ” + progress.toString());

           webViewController.progress.value = progress / 100;

         },

         onReceivedServerTrustAuthRequest: (InAppWebViewController controller,

             URLAuthenticationChallenge challenge) async {

           return ServerTrustAuthResponse(

               action: ServerTrustAuthResponseAction.PROCEED);

         },

Burada bütün değişikleri anlatmayacağım her kırmızı noktada araştırma yapıp değişiklik ne olacak bulabiliyorsunuz biraz uğraşmak gerekiyor. Bazı upgrade olan kütüphaneleri geri çekmek zorunda kaldık flutter 2.0 da sorun yaratmıyorsa ve kodda çok değişiklik gerekiyorsa bu durumda geri çekip daha sonra o kısmı baştan ele almanız gerekebilir. 

Son olarak Android build fail oldu. 

BUILD FAILED in 1m 29s

The build failed likely due to AndroidX incompatibilities in a plugin. The tool is about to try using Jetifier to solve the incompatibility.

[!] Flutter tried to create the file `android/settings_aar.gradle`, but failed.

To manually update `settings.gradle`, follow these steps:

   1. Copy `settings.gradle` as `settings_aar.gradle`

   2. Remove the following code from `settings_aar.gradle`:

       def localPropertiesFile = new File(rootProject.projectDir, “local.properties”)

       def properties = new Properties()

       assert localPropertiesFile.exists()

       localPropertiesFile.withReader(“UTF-8”) { reader -> properties.load(reader) }

       def flutterSdkPath = properties.getProperty(“flutter.sdk”)

       assert flutterSdkPath != null, “flutter.sdk not set in local.properties”

       apply from: “$flutterSdkPath/packages/flutter_tools/gradle/app_plugin_loader.gradle”

Önerilen düzeltmeyi yapınca bu sefer başka bir hata

BUILD FAILED in 803ms

ProcessException: Process exited abnormally:

FAILURE: Build failed with an exception.

* What went wrong:

Project ‘app’ not found in root project ‘android’.

Android studio ile android projesini açıp bir bakalım ne oluyor ne bitiyor. Bu son yaptığımız setttings.gradle işlemini geri alıyoruz. Android studio içinden run yapıyoruz vee build oluyor. Sanırım vscode-dart refresh sorunu yaşadık yine.

Bu aradada projede variant ımız release kalmış buda soruna yol açmış olabilir onuda debug yapıp deniyoruz. 

Bazı paketlerde sıkıntı çıktı biz bir flutter clean sonra tekrar pub get yapalım vscode dan.

Sonra tekrar android studio yu açtık ve paketlerden biri gradle dosyasında hata verdiğini gördük. Baktığımızda gradle 3.6.3 kulllanıyordu. Bizde 3.6.3 e geçirdik ana gradle dosyamızı

        classpath ‘com.android.tools.build:gradle:3.5.0’

        classpath ‘com.android.tools.build:gradle:3.6.3’

Yani Fllutter 2.0 a geçtiğinizde build.gradle dosyalarınızda kendiliğinden güncellenmiyor malesef. Kendiniz sorun var ise tespit edip çözmeniz gerekiyor.

Flutter yazarken Android dünyasını da iOS dünyasını da bilmek gerekiyor. Biraz Android Studio ve XCode a hakim olmak lazım. Çünkü arka tarafta flutter yine onlar üzerinden derleme yapıyor.

2.0 ın bize çok güzellikler ve kolaylııklar getirmesini umuyorrum. Umarım herkes kolay geçiş yapar. Bizim yaklaşık bir 3 saatimizi aldı ama projeyi baştan sona test etmek lazım. Umarım sorun çıkmaz başka.

Test sonucu: 

Tabiki sorunlar çıktı sadece 1 kütüphaneyi daha üst bir versiyonu geçirelim dedik bir ufak sorundan dolayı, bir sürü başka kütüphane etkilendi. Daha sonra bi 3 saat daha uğraştık ve tüm kütüphaneler neredeyse  son versiyonlarına gelmiş oldu. Hatta bazı kütüphaneleri silmek zorunda bile kaldık çünkü 2.0 update ini yapmamışlar. 

Kütüphane seçerken beğeni, pub puanı ve popülerlik oranına bakmanın ne kadar önemli olduğu bir kez daha ortaya çıktı. Sıradan ve az kullanılan bir kütüphane risk teşkil eder çünkü yapan kişi bırakabilir , güncellemeyebilir. 

Sonuçta  6 saatten fazla sürdü ama geçişi başarılı yapabildik. 


Trend : Flutter

Stackoverflow bilmeyenler için anlatmak gerekirse yazılımcıların çok kullandığı ve her türlü teknik soruyu sorduğu ve cevabını aldığı çok popüler bir web sitesi.

Bu sayede bizde sorulan sorular üzerinden kimin hangi konu ile daha çok ilgilendiğini görebilliyoruz.

Özellikle React-Native ile rekabet eden (kullanıcı sayısı olarak) Flutter, bu yarışta 2019 ortalarında öne geçmiş görünyor.

2020 yılında grafik bu şekilde.

2021 de ise fark oldukça açılmış. Buda flutter ın farkı daha da açacağını ve react in düşüşe geçeceğinin bir göstergesi bana göre.

Özellikle web tarafı Flutter da geliştikçe React tercih etmelerine gerek kalmayacak kimsenin. Daha önceki yazılarımda Flutter’ın dart dilinde tek bir kod yazarak hem android hem ios gerçek Native Mobil Uygulama yapabildiğinden bahsetmiştim. React malesef tam native değil arada bir javascript katmanı var ve buda biraz performans sorunu yada hatalara yol açabiliyor. Flutter ile hazırlanan küttüphanelerin modülleri tam native çevirisi yapıyor ve sonuç-çıktı gerçek bir native uygulama.

Ancak dikkat! Flutter’ı yanlış kullanırsanız sonuç React’dan kötü oluyor. State management çok önemli bir kavram Flutter da ve yanlış yapılırsa ciddi performans sorunları oluşuyor.

Ancak konumuz şimdi bu değil. Bu yazıda Fllutter’ın giderek yaygınlaştığını ve React’in giderek düşeceğini vurgulamak istedim.

Şimdi çok ilginç bir grafik daha paylaşacağım. Biliyorsunuz mobil uygulama geliştirken uzun yıllar android de java ve son olarak kotlin , ios da ise objective-c ile başlayan maceramız swift dili ile devam etti.

Java çok eski ve birçok yerde kulllanılan bir dil olduğundan onla kıyaslamak doğru olmaz flutter ı. Ancak son yıllarda android uygulama geliştirme dili olarak popüler olan Kotlin dilini karşılaştırma için kulllanabileceğimizi düşünüyorum.

Grafikte gördüğünüz gibi swift ve kotlin i sollamış durumda Flutter. Önümüzdeki zamanda Flutter ın 2017 de çıktığını düşünürsek bu yıllarda düşüşe geçen Swift de, 2021 den sonra düşecek olan Kotlin’de Flutter bu hızda giderse düşüş göstermeye devam edecek gibi görünüyor.

Yeni mobil uygulama geliştirecek arkadaşlara tavsiyem şu olacak. Trendi takip edin. Bu sayede güncel kalabilirsiniz. Bu tavsiyem hem yazılımcı arkadaşlara hem de mobil uygulama yaptırmak isteyenlere.

Sağlıkla ve sevgiyle kalın!


UI Setler ile zaman ve maliyet tasarrufu

Mobil uygulama geliştirirken işe ilk olarak tasarım süreci ile başlarız. Burada eskiden photoshop, sketch, figma gibi vektörel çizim programları ile tasarım yapılıyor (bu tasarım ekran sayısına göre değişmekle birlikte ortalama 1 ay kadar sürebilmektedir) daha sonrada müşteriden onay alınırken geribildirimler ile 15 günde burada revize sırasında vakit kaybına yol açıyordu. Son onay alındıktan sonra tasarım yazılımcıların kulllanabileceği şekilde parçalanarak (her icon, çizim ayrı şekilde çıkartılarak) zeplin , avocode gibi platformlara yüklenip yazılımcılar ile (android, ios) paylaşılıyordu.

Bugün sizlere bu 1.5, 2 ay gibi başlangıçta bizi uğraştıran süreci kısaltmak için ne yapabileceğimizden bahsedeceğim.

Flutter, Android Studio veya Ios-Xcode için hazırlanmış UI Setler içerisinde yüzlerce ekran tasarımı barındırıyor. Hatta birkaç UI Set birden kullanıp her ekran tipi için 10 larca seçeneğe ulaşmak mümkün. Bu ekran örneklerinin rengi, içindeki yerleşimi de kolaylıkla değiştirilebilir durumda. Bu sayede UI yani frontend tasarımını direk uygulama yapar gibi yapmak mümkün. Yani işe hemen girişmek. Eğer müşteri ile beraber çalışma ve seçtirme şansınız var ise örnek ekranlardan bu sayede demo data ile çalışan prototip uygulama hızlı bir şekilde yapabiliyorsunuz. Revizeler uygulama üzerinde canlı canlı yapılıyor ve UX deneyimi rahatlıkla gözlemlenebiliyor. Bu arada bahsetmeyi unuttum UI – User Interface yani Arayüz , UX ise User-Experience yani kullanıcı deneyimi. Photoshop gibi araçlar ile çizim yaptığınızda UX i deneyimlemek oldukça zorken, direk uygulama prototipi yaptığınızda çıkan sonuç gerçek bir uygulama gibi oluyor ve ekranlarda dolaşabiliyor ve uygulamayı deneyimleyebiliyorsunuz.

Şimdi daha çok uzatmadan bazı ekran örneklerini sizler ile paylaşacağım.

UI Set Örneklerini İndirmek İçin Tıklayın

Son olarak bu yukarıda verilen örnek ekranlar daha çoğaltılabilir ama sizlere fikir vermesi açısından yeterli olduklarını düşünüyorum. Bu ekranlar uygulama sahibinin yönlendirmesi ile yazılımcıya değişikliklerde söylenerek yaptırılabilir bu sayede çok ciddi bir zaman ve maliyet tasarrufu yapılmış olur.

Örneğin. Login ekranı 1.4 de gibi olsun renkler logomuza uyumlu olsun.

Sonuçta bu biraz agile çalışma yöntemine benziyor ve işi yapan ile iş sahibi başlangıçtaki bu sıkı çalışmaya gönüllü olmalı. Aksi halde bu süreç tıkanır. Böyle bir durum var ise ve ekran ekran istenen tarif edilemeyecek ise bir ui designer ile uygulama ekranlarını komple tasarlatıp sonra yazılım sürecine geçmek daha sağlıklı olacaktır.

Hepinize sağlıklı ve mutlu günler dilerim.


Flutter Uygulama Geliştirme – GetX

Uzun yıllardır mobil uygulamaları native (android-java,ios-swift) dilinde yazan biri olarak bu konuya daha derinlemesine eğilmek istedim.

Önceki yazılarımda mobil uygulama geliştirirken flutter’ın avantajlarından bahsetmiştim. Bu yazıda biraz daha teknik bilgilere yer vereceğim.

Flutter’ı mobil uygulama platformu olarak seçtiğimizi düşünerek aşağıdaki sorulara cevap arayacağız.

  1. Flutter da nasıl bir mobil uygulama çatısı kullanmalıyız?
  2. Kullandığımız kütüphaneleri nasıl seçmeliyiz?
  3. Flutter ile Geliştirme yaparken nelere dikkat etmeliyiz?

1.Flutter da nasıl bir mobil uygulama çatısı kullanmalıyız?

Flutter da en önemli konularda biri state management konusu. Öncelikle state management derken yönettiğimiz değikkenlerden ve ekranı güncellerken kullandığımız yazı, sayı , liste gibi değişkenlerin yönetiminden bahsediyoruz. Bu konuda izleyeceğiniz birçok yöntem var. Ben son zamanlarda Getx ile bu yönetimi yapıyorum ve oldukça başarılı buluyorum.

https://pub.dev/packages/get

SetState, provider, reddux, mobx, bloc gibi yönetemler diğer yöntemler ama Getx seçmemizin sebebi hem performans hem de Getx in sadece state management işini kolay yönetmesi değil aynı zamanda bir mikro framework(çatı) olması. Bu sayede güzel bir yapı kurabiliyorsunuz uygulamanıza. Getx i daha detaylı anlatmak için sayfalarca yazmam lazım ama burada sadece tavsiye veriyorum o yüzden çok uzatmayacağım. Getx i daha detaylı inclemek isteyenler zaten araştırabilir ancak Getx ile nvaigation bar ve drawer içeren güzel bir çatı örneği hazırladım sizler için. Aşağıdaki sayfadan bunu inceleyebilirsiniz.

https://github.com/balabanferhat/FlutterGetXWithNavigation

2.Kullandığımız kütüphaneleri nasıl seçmeliyiz?

Flutter da birçok kullanabileceğiniz hazır kütüphane ve widget mevcut. Flutter UI tamamen iç içe oluşan widget lardan oluşuyor ve seçeceğiniz kütüphaneler ile bu widget ları zenginleştirebiliyorsunuz. Bu seçimleri yaparken ne kadar like almış, puan almış buna göre sıralayıp inceleyebilirsiniz.

https://pub.dev/packages?sort=top

Herhangi bir kütüphane içine girince örnekleri nasıl kullanacağınızı anlatıyor ama şu bilgiler kütüphane ne kadar güvenilir onu söylüyor bize. Pub points gerekli açıklama dokümantasyon puanı anlamına geliyor.

3.Flutter ile Geliştirme yaparken nelere dikkat etmeliyiz?

Performansa dikkat etmek çok önemli. Hangi framework ü yada küttüphaneyi kullanırsanız kullanın bazı şeyler arka planda sürekli açıldıkça memory de yer kaplıyor ve uygulamanız kullanıldıkça yavaşlamaya başlıyor olabilir. Örneğin Getx bunları iyi yönetsede üst üste sayfa açtığınızda ve arkada bu sayfalar açık kaldığında GetxControlller larıda açık kalıyor olabilir. İşiniz biten sayfaların kapanması için sonraki ekrana giderken önceki ekranın kapanmasını sağlayabilirsiniz bu şekilde.

Get.off(NextScreen());

Bir diğer konuda yazılan kodun belli aşamalarında android de çalışıyorsanız ios a ve ios da çalışıyorsanız android e mutlaka bakılması gerekiyor. Bu yüzden ben Flutter developer için mac bilgisayarda çalışılmasını gerekli görüyorum. Bu iş sonraya bırakılırsa bu duruma iş işten geçtikten sonra tüm kodu diğer platformda çalışması için elden geçirrmeniz gerekebilir. Ayrıca ios android arasında UI farklılıkları da çok oluşuyor. Ufak kaymalar bozulmalar oluyor bunları da anında düzelterek gitmek çok daha sağlıklı olacaktır.

Hepinize iyi kodlamalar. 🙂